پنج نکته از یکصد نکته الزامات طراحی لرزه ای
آیین نامه LRFD ایران
نکته اول:[استفاده از تیرهای لانه زنبوری بعنوان اعضای باربر جانبی مجاز نیست].
نقد و بررسی: با توجه به اینکه در هنگام وقوع زلزله کل سیستم قاب سه بعدی خمشی در برابر نیروهای جانبی باربر است؛ بنابراین همه تیرهای قاب، باربر جانبی هستند و دیگر تیر اصلی و فرعی وجود ندارد. در نتیجه تیرهای لانه زنبوری نباید بعنوان اعضای اصلی قاب (تیرهای متصل کننده دو ستون)بکار برده شوند. البته تیر لانه زنبوری را میتوان در سقف های کامپوزیت بعنوان تیرچه کف استفاده کرد.
نکته دوم: [کلیه پیچ های مورد استفاده اتصالات و وصله های اعضای سیستم باربر جانبی لرزه ای و نیز وصله ستونهای غیر باربر جانبی لرزه ای، باید با رفتار اصطکاکی و از نوع پر مقاومت باشند.]
نقد و بررسی: با توجه به اینکه کشور عزیز ما روی کمربند زلزله قرار داشته و بشدت پتانسیل لرزه خیزی دارد. بنابراین در اسکلت های فولادی پیش ساخته پیچ و مهره ای، کل اتصالات و وصله های تمامی اعضای اسکلت باید از نوع اصطکاکی و با پیچ های پر مقاومت از نوع A 490 و یا HV 10.9 باشند.
مطالعه بیشتر هدف از دوره بازرسی سازه های پیچ و مهره ای ساختمانی و صنعتی چیست؟
نکته سوم- متن آیین نامه: [در وصله ستونهای با ابعاد و مقطع متفاوت، به چای استفاده از ورق های پرکننده با ضخامت های زیاد،ارجح است ابتدا مقطع بزرگتر با شیب حداکثر 1به6به مقطع کوچکتر تبدیل شده (اتصال گلدانی) و سپس اتصال وصله صورت گیرد.]
نقد و بررسی: در ساختمانهای فولادی بهتر است ضمن رعایت نکات آیین نامه ها در مورد کاهش تدریجی صلبیت در طبقات فوقانی سازه، از تغییر ابعاد ستون به مقدار زیاد اجتناب کنیم. پیشنهاد می شود حداکثر کاهش ابعاد مقطع ستون در طبقه فوقانی 8سانتیمتر باشد. در این صورت مجبور نخواهیم بود از اتصال ستون به ستون به روش گلدانی استفاده کنیم.
برخلاف نظر آیین نامه اتصال ستون به ستون به شکل گلدانی ارجح نبوده و توصیه نمی کنم زیرا هر گوشه گلدانی محل تقاطع 6خط جوش است که منطقه HAZ شدیدی با تنش های پسماند حرارتی زیاد به وجود می آورد. به ویژه اینکه در بالای گلدانی مجددا باید وصله ستون به ستون اجرا شود.
نکته چهارم: متن آیین نامه [جوش های گوشه منقطع برای انتقال تنش های محاسبه شده هنگامی مجاز است که نیروی منتقله از مقاومتی که با جوش پیوسته(سرتاسری)و با حداقل بعد جوش تامین میشود، کمتر باشد. استفاده از این نوع جوش در اتصال جان و بال تیر ورق ها اتصال ورق های تقویتی بال، اتصال قطعات سخت کننده به جان تیر ورق و برای اتصال اجزای اعضای ساخته شده از ورق مجاز میباشد.]
نقد و بررسی: با توجه به تفسیر آیین نامه که برای اعضای باربر جانبی پیوستگی کامل در طول عضو را لازم دانسته و همچنین وقوع تمرکز تنش شدید در گوشه انتهایی محل قطع جوشکاری، باید جوش منقطع در مناطق با لرزه خیزی بالا مانند ایران ممنوع شود.
نکته پنجم: متن آیین نامه [جوش هایی که در کارخانه و بصورت لب به لب صورت میگیرند، باید به صورت نفوذی کامل انجام شوند در صورتی که پس از انجام آزمایش مشخص شود که جوش مذکور با نفوذ نسبی صورت گرفته است این جوش در صورتی مورد تایید خواهد بود که مقاومت طراحی اتصال مذکور حداقل دو برابر مقاومت مورد نیاز مطابق حالت های (1) تا (4) این بند باشد.]
نقد و بررسی: با توجه به رفتار خیلی بد جوش های شیاری با نفوذ ناقص (نسبی) در زلزله های واقعی و همچنین آزمایشات، برای اعضای باربر جانبی قابها نباید به هیج وجه جوش شیاری با نفوذ ناقص پذیرفته شود. در صورت مشاهده اینگونه موارد باید جوش اصلاح و یا با ورق های SPLICE مقاوم سازی شود.
دکتر علی گلصورت پهلویانی
