تخریب عمارت پدری رفوگران (موسس کارخانه خودکار بیک)

سرپرست نویسندگان : شهرام شهریار، مدیر تارنمای سفرنویس

عمارت تاریخی و ارزشمند موسویان (خانه پدری علی اکبر رفوگران – موسس کارخانه خودکار بیک) در بی‌خبری وزارت میراث، گردشگری و صنایع (مگص) و سایر نهادها تخریب شد. عمارتی که قرار بود، مرکز گردشگری سنتی و خانه فرهنگ شود …
عمارت و باغ تاریخی موسویان در زمین‌های برادران “حسین و کریم شریفی حقیقی” بنا شده بود ، برادران شریفی در قسمت شمالی همین عمارت، یک یخچال طبیعی ساخته و وقف عام کرده بودند، که شوربختانه در دهه ۵۰ تخریب شد.
در شرق دروازه دولاب ، بیش از ۳۰ یخچال طبیعی بود. که آخرین یخچال باقی مانده، در اواخر دهه ۵۰ به نام یخچال خلیلی ثبت ملی شد و در دهه ۶۰ تخریب و برای همیشه از صحنه روزگار محو شد.
بین سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۲۱ عمارت مذکور توسط افرادی به نامهای یحیی کرلو ، حاج‌میرزا علی‌اف (از اعضاء اتاق تجار) ، نصرالله قانع میلانی و قربانعلی شرقی خریداری و دست به دست شد تا در نهایت امر در سال ۱۳۲۱ آقای علی رفوگران (پدر علی اکبر رفوگران موسس خودکار بیک در ایران) این عمارت زیبا را خریداری کردند.
علی رفوگران از کسبه و تجار بازار بودند، که در حوزه لوازم التحریر و … فعالیت می‌کردند و به همین دلیل در میان بازاریان به نام علی تحریریان شهره شده بودند. باتوجه به وضعیت بد اقتصادی ، در زمان جنگ جهانی دوم و شکست مالی تُجار، علی رفوگران و کاظم رفوگران (برادر) ، خانه را در سال ۱۳۲۳ به سیدابوالقاسم موسویان واگذار کردند.
نکته قابل ذکر این است که آقای موسویان مورد اشاره ما هیچ ارتباطی با جبهه ملی ندارد . دکتر سیدحسین موسویان (رئیس فعلی جبهه ملی ایران) از نوادگان یک حاج سیدابوالقاسم موسویان دیگر است که صرفا یک تشابه اسمی است.

مشخصات عمارت موسویان:
آدرس عمارت موسویان : استان تهران ، شهر تهران، خیابان ۱۷ شهریور (شهباز سابق) ، بزرگراه شهید محلاتی (کمال وجودی سابق، آهنگ اسبق) پلاک ۱۱ و ۲۹۲ (شمال باغ بنیش)
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه و … عمارت موسویان : E 51″26’50 N 35″40’22
ارتفاع از سطح دریا عمارت موسویان: ۱۱۴۵ متر
دوران اثر : به احتمال فراوان، اواخر قاجار
امکان بازدید عمارت موسویان: شوربختانه به دلیل تخریب ، امکان بازدید دیگر وجود ندارد.

این عمارت فاخر در دو طبقه حدودا ۲۰۰ متری ، در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ مترمربع بنا شده بود، جداره شمالی با پنجره های جناغی روشنایی عمارت را تامین می‌کرد در ضلع جنوبی خانه یک باغ با بیش از ۳۰ اصله درخت مثمر و غیر مثمر فضای سبز دلنشینی را ایجاد کرده بود در حیاط جنوبی یک حوض و استخر حدودا ۲۰ متری قرار داشت و دو عمارت سرایداری در بخش غربی عمارت بود.
جداره جنوبی با کاشی‌های معرق مزین شده بود و سرستونهای عمارت متاثر از دوره هخامنشی ، شبیه ستونهای گاو دو سر کاخ آپادانای شوش گچبری شده بود و در بالای بالکن شرقی یک نماد فروهر خودنمایی می کرد.
حال پرسش اصلی اینجاست که واقعا چطور مالک یا مالکین درختان این باغ را خشک کرده اند؟ و مدیران شهری کجا بودند یا هستند؟

داستان تخریب عمارت موسویان:
مالک این خانه، سیدابوالقاسم موسویان، که به فکر حفاظت عمارت بودند، در اوایل دهه ۸۰ چندین مکاتبه با نهادها و سازمان های مربوطه کردند و خواستار تبدیل این عمارت زیبا به مرکز گردشگری سنتی ، خانه فرهنگ ، تالار ، مرکز اقامتی و … شدند. آقای محمود احمدی نژاد، به عنوان شهردار تهران هم دستور مساعد برای این خانه را داد اما …
اما این خانه در طرح تفصیلی تهران به عنوان بنای ارزشمند لکه‌گذاری نشده بود و وزارت میراث، گردشگری و صنایع (مگص) هم اصلا این خانه را شناسایی نکرده بود و عوامل شهرداری تهران بدون استعلام رسمی از این وزارتخانه ، مجوز تخریب و نوسازی آن را صادر کرد و حالا قرار است در جای خالی این عمارت نفیس ، یک برج تجاری مسکونی با چندین طبقه ساخته شود.

پرسش نهایی این است که متولی میراث این سرزمین کیست؟ و آیا آقای سیدرضا صالحی امیری که هیچ سابقه کاری و تخصصی در حوزه گردشگری و میراث ندارد و صرفا در شهرداری که مجوز تخریب همین ملک را صادر کرده، مشغول بوده، می تواند آینده روشنی برای میراث این سرزمین باشد؟