ایجاد شهرها در مسیر گسل‌های فعال باید ممنوع شود

روزنامه شهروند – یکشنبه 6 تیر ماه – سرویس خبری بحران – صفحه 12

|  کیانا صمدی   |   کارشناس موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران   |

با توجه به واقع شدن ایران بر روی یکی از دو کمربند زلزله خیز جهان و نیز  وجود گسل‌های فراوان، وقوع زلزله در فلات ایران امری طبیعی است. ایران جزو ده کشور بلاخیز و ششمین کشور زلزله‌خیز دنیا است که زلزله دلیل بیشترین تلفات انسانی در آن است؛ کمربند زلزله ٩٠ درصد از خاک کشور ما را دربر گرفته است؛ اما آنچه حائز اهمیت است، وضعیت اسفبار شهرها و کلان شهرهایی همچون تهران و تبریز است که بر روی گسل‌ها یا در مجاورت آنها ساخته شده و در معرض خطر زلزله قرار دارند، زیراکه ایران از جمله کشورهایی است که گسل‌های فراوان دارد و حرکت این گسل ها
باعث رها شدن انرژی ذخیره شده و وقوع زلزله‌های مکرر می‌شود و مهم‌تر اینکه تلفات جانی و خسارت‌های مالی فراوانی را در مناطق شهری به دنبال دارد. به طور کلی سه منطقه زلزله خیز در ایران وجود دارد که از آن جمله می‌توان به زاگرس، البرز و ایران مرکزی اشاره کرد. صفحه عربستان از جنوب غربی و هندوستان از شرق و جنوب شرقی وهمچنین سیبری از شمال شرقی به ایران فشار وارد می‌کنند و مقاومت ایران در مقابل فشارهای وارده منجر به بروز گسل‌ها و شکستگی‌های متعددی شده است و فعالیت این گسل‌ها باعث شده که ایران از مناطق مهم زلزله خیز دنیا محسوب شود. انرژی ناشی از فشارها در مناطق گسلی ذخیره و پس از رها شدن به صورت امواج مخرب زلزله موجبات نابودی و تخریب شهرها را فراهم می‌سازد و بایستی گفت زلزله‌های ایران بیشتر به خاطر فعالیت همین گسل‌ها است.
گسل‌های ایران برخی فعال و بعضی هم غیر فعال هستند، اما احتمال فعال شدن دوباره گسل‌های غیرفعال نیز وجود دارد، بدیهی است که حرکت این گسل‌ها در آینده هم ادامه خواهد داشت .بنابراین لازم است تا ایجاد شهرها (و آبادی‌ها) در مسیر حاشیه گسل‌های اصلی و فعال ممنوع شود. متأسفانه اکثر نواحی پرجمعیت کشور ما در مناطق
زلزله خیز واقع شده‌اند، زیرا اکثر شهرهای بزرگ در پای ارتفاعاتی بنا شده که به وسیله گسل‌های مهم و غالبا سراسری از دشت جدا شده‌اند. در مورد شهر‌های کوچک و روستاها نیز چشمه‌ها و منابع آبی که عمدتاً از طریق مناطق شکسته شده و گسلی تأمین می شوند، عامل اصلی مکان‌گزینی آنها بوده است، بنابراین بیشتر مناطق مسکونی در حریم گسل‌ها استقرار یافته‌اند. گاهی فاصله شهرها تا گسل‌ها به قدری نزدیک است که اکثر گسل‌ها نام خود را از شهر‌ها و آبادی‌های مجاور خود به عاریه گرفته‌اند که از آن جمله می توان به گسل‌های آستار‌ا، اشتهارد، میناب، قصر قند، قم، تبریز، کاشمر و درونه، شهر ری، گرگان، سفیدابه، نصرت آباد، زاهدان، کرج، شمال تهران، دامغان، بم، نیک‌شهر، گلباف، خاش، نهبندان، نای‌بند، کلمرد، بشاگرد، سراوان، ارومیه، سمنان، آبیک، فیروزکوه، شاهرود، میامی، بافت، جیرفت و کازرون، اشاره کرد.