بیاییم از ابتدا مقاوم بسازیم / اما و اگر های ساخت و ساز کشور به گزارش روزنامه شهروند

درباره اما و اگرهای ساخت‌و‌سازهای کشور (٢)

بیاییم از ابتدا «مقاوم» بسازیم
روزنامه شهروند – 23 خرداد ماه 1395 – سرویس خبری بحران

|  حامد حقی|   مدیرعامل موسسه مقاوم‌سازی و به‌سازی لرزه‌ای ایران|
طی هفته گذشته بازدیدی داشتیم از یک مجتمع ساختمانی مسکونی در ٤ بلوک، که در ٤ طبقه دو واحدی طراحی شده بود و ٤٠ سال قدمت داشت. ساکنین ساختمان در ابتدا تصمیم داشتند که ساختمان خود را همانند بسیاری از ساختمان‌های تهران به اصطلاح «بکوبند» و مجدد ساختمان جدیدی بسازند و شاید تصمیم بر برج‌سازی داشته باشند، اما بنا بر مخالفت تعدادی از همسایه‌ها، در نهایت تصمیم گرفته شد که با مقاوم‌سازی و بازسازی، ساختمانی مدرن، ایمن و زیبا فراهم آید. طی تماس مدیر ساختمان، تیم فنی موسسه برای بازدید معرفی شدند و جالب است بدانید در بازدیدی که داشتیم حتی یک تُرَک مهم در دیوارها و سقف ها نیافتیم که بتوانیم به آن استناد کنیم و قراردادی برای مقاوم‌سازی منعقد کنیم. البته این امکان هم وجود داشت که، ساختمان به گونه‌ای دیگر بررسی و با گرفتن ایرادات بیجا از ساختمان، قرارداد مقاوم سازی در این دوران کساد بازار منعقد می‌شد، اما از جایی که موسسه علاوه بر دانش فنی و تخصصی خود، مسئولیت مهمی دارد که نباید آن را فدای تجارت و اقتصاد کند، سعی کرده صرفا به عنوان یک سازمان مردم نهاد، که مردم، خواست مردم و نیاز مردم را بر نیاز و خواست خودش اولویت می‌دهد، گزارشی با این مضمون از بازدید خود ارایه دهد: «با توجه به اینکه ساختمان در سالی ساخته شده است که آیین نامه‌های ٢٨٠٠ زلزله و سایر مقررات ملی ساختمان مرتبط هنوز تدوین نشده‌اند، لذا بررسی بیشتر و انجام آزمایش‌های لازم به منظور بهسازی لرزه‌ای پیشنهاد می‌شود. از سویی دیگر از نگاه فنی و مهندسی اگر به ساختمان بیشتر پرداخته شود، ضرورت مقاوم سازی کاملا مشهود است اما با توجه به استحکام خوب ساختمان و این مطلب که بتن تازه در سن ٥٠ سالگی اش به مقاومت نهایی خود خواهد رسید، نشان می دهد که ما برای مقاوم‌سازی صرفا بر اساس نیروی زلزله احتمالی تهران باید اقدام کنیم و قدمت ساختمان دلیل مقاوم سازی نیست.»
نکته قابل توجهی اینجا به نظر می‌رسد؛ در دورانی که قطعا آموزش‌ها و مهارت‌ها به مراتب کمتر از دهه حاضر بوده، چگونه می‌شود که ساختمانی با این قدمت، به این ایمنی و مقاومت بالا خودنمایی کند و بسیاری از ساختمان‌های جدید هنوز دو سه سال از عمرشان نگذشته، گویی ساختمانی است که ٣٠ سال عمر کرده است. به عنوان نمونه‌ای دیگر، بسیاری از مردم در صحن مقدس و زیبای مسجد رسول الله در مدینه و مسجد الحرام در مکه، قدم گذاشته‌اند. وقتی که روی سنگ فرش‌های زیبای مسجد پیامبر و خانه خدا قدم می گذاریم، دوست داریم که پاهایمان را برهنه کنیم و بر روی سطح صیقلی و درخشان مسجد پابرهنه قدم بگذاریم. اما نگاه شما را جلب می کنم به مشهد، شهر مقدسی که در داخل کشورمان است؛ جایی که زائران و عاشقانش کمتر از مکه و مدینه نیستند و اگر یک بار به مدینه و مکه رفته‌ایم، حداقل سالی یک بار به زیارت امام رضا در مشهد می‌رویم؛ اما آیا تمایلی دارید که روی سنگ فرش‌های صحن های حرم امام رضا (البته بدون درنظر گرفتن اعتقادات مذهبی)، پا برهنه قدم بگذارید؟ کمی به درز انبساط صحن‌های حرم دقت کنید؟ به نظر می‌رسد، با پتک بر روی این سنگ‌های گرانیتی کوبیده‌اند و جای سالمی برای حفظ زیبایی صحن‌ها باقی نمانده است! البته بدیهی است که سرما، گرما و تغییر دمای مشهد قابل قیاس با گرمای مستمر مکه و مدینه نیست، اما تاکنون دانش مهندسی به آن حد رسیده است که بتواند برای مقابله با تغییرات دما، اقدام مناسبی برنامه‌ریزی
کند.
یکی از مهندسان، زمانی در این آب‌وخاک، در مقام وزارت و ریاست سازمان نظام مهندسی ساختمان، در دوران خدمتش بارها و بارها اعلام کرده بود که باوجود استانداردهای مختلف و متعدد در ساختمان‌ها و احتمال وقوع زلزله در کشور، بیش از ٩٠ درصد ساختمان‌های نوساز کشور بافت فرسوده محسوب می شوند؛ این مطلب زمانی فاجعه آمیز جلوه می کند که چندباره از زبان مسئولان می‌شنویم که بیش از ٧٠ درصد بافت‌های شهری و روستایی کشورمان فرسوده هستند و نیاز به بهسازی لرزه‌ای و مقاوم سازی دارند، در کشوری که فلات لرزه خیز ایران آن را فراگرفته است و هر روز و هر شب نیز تهدید خطر زلزله وجود دارد، بایستی فقط و فقط دست به دامن خدا شد و فقط از خدا بخواهیم که ما را نجات دهد. باید بدانیم مدیریت بحران چیزی نیست جز اینکه بتوانیم از ابتدا اصولی بسازیم و به جای مقاوم‌سازی بیاییم از ابتدا مقاوم بسازیم تا نیازی به مقاوم‌سازی نداشته باشیم. البته همه پیمانکاران می‌دانند که بعد از زلزله کسی سراغ آن ها نمی آید که «چرا این ساختمان را غیر استاندارد ساخته اید؟»