موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران پایگاه اطلاع رسانی رسمی موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران
یادداشت روزنامه ايران:١-٤-٩٥ (صفحه آخر):
زلزله منجیل ؛ ۲۶ سال بعد آیا آماده‌ایم؟
مهدی زارع
استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی
و مهندسی زلزله
در زلزله ۳۱ خرداد ۶۹ منجیل که در غرب البرز و در یک تلاقی ساختاری مهم در ابتدای دره سفید رود رخ داد، در منطقه رود مرکزی و سه شهر مهم منجیل، رودبار و لوشان (که در شهرستان رودبار گیلان قرار دارند) با جمعیتی بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر، نزدیک به ۱۶ هزار نفر (طبق آمار رسمی) کشته شدند. سد مهم منجیل آسیب دید ولی خوشبختانه با وجود آنکه مخزن سد پر از آب بود، فرو نریخت. امروزه در همان منطقه جمعیت در حدود ۱۵۰ هزار نفر برآورد می‌شود.
رخداد حریق و ایجاد گودال در محل حفر تونل مترو در منطقه شهران در شمال غرب پایتخت روز جمعه ۲۸ خرداد ۹۵ نمادی از میزان آمادگی پرسنلی، مدیریتی و زیرساختی ما در سوانح مهم در تهران بود. همواره سؤال می‌شود آیا مانورهایی که برای آمادگی در برابر زلزله برگزار می شود برای سنجش آمادگی کارآیی کافی دارد؟ حادثه شهران روز جمعه گذشته باجود اینکه صرفاً در یک نقطه رخ داد و به هیچ عنوان گستردگی و وسعت یک زمین لرزه (مانند زلزله ۳۱ خرداد ۶۹ منجیل) در آن حادثه وجود نداشت، ولی عملاً توانست بخشی از مشکلات ما در میزان دسترسی به پرسنل و مدیران با کیفیت‌های بالای فنی و فناوری‌های پیشرفته هنگام بحران و همچنین سطح هماهنگی بین نیروهای عمل‌کننده و در میدان را در یک محله شهر تهران نشان دهد. این حادثه البته به غیر از مفقود شدن یک کارگر که ظاهراً در محل حادثه مشغول کار بوده است، پیچیدگی مهم دیگری نداشت، ولی هنگام زمین لرزه‌ای مانند زلزله ۳۱ خرداد ۶۹ منجیل که در ۳۶ دقیقه بامداد روی داد، علاوه بر بی‌اطلاعی دقیق از پهنه آسیب دیده (هم به دلیل مشکلات شبکه‌های لرزه نگاری و هم به دلیل کوهستانی بودن منطقه مزبور) پهنه‌ای با جمعیت حدود ۱۲۰ هزار نفری در معرض شدت تخریب بالا قرار گرفت. اگر مناطق ۵ و ۲۲ شهرداری تهران را که در مجاورت منطقه حادثه دیده شهران قرار دارند درنظر بگیریم، برآورد می‌شود که در سال ۱۳۹۵ جمعیت‌هایی به ترتیب بالغ برحدود ۸۵۰ هزار نفر و حدود ۱۵۰ هزار نفر داشته باشند. بنابراین فقط در این دو منطقه شهرداری ،جمعیت ساکن امسال حدود ۱ میلیون نفر برآورد می‌شود. این بدان معنی است که در هر حادثه – مانند زلزله – که در نقطه ای از شمال غرب تهران رخ دهد، جمعیت در معرض خطر بالغ بر ۱۰ برابر جمعیت در پهنه رودمرکزی زمین لرزه ۳۱ خرداد ۶۹ منجیل است. توجه کنیم که گسل شمال تهران با بازگشت هر ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال یک رخداد زمین لرزه با بزرگی حدود ۷ شناخته می‌شود و آخرین رخداد مهم زمین لرزه در این گسل در همین منطقه از تهران حدود ۳۰۰۰ سال قبل رخ داده است. برای رخداد زمین لرزه‌ای مشابه زمین لرزه منجیل باید در ناحیه مهمی مانند شهر تهران خود را بسرعت آماده کنیم.
