فهرست
گزارش «شهروند» از فعالیت سازمان‌های مردم نهاد امدادی و مدیریت بحران در داخل و خارج از کشور
الهام علمشاهی روزنامه نگار
سازمان‌های مردم‌نهاد یا سَمَن، به انگلیسی «Non-governmental Organization» و به اختصار NGO به اشکال مختلف در سراسر جهان فعالیت می‌کنند. سازمان مردم‌نهاد، در کلی‌ترین معنایش، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیما بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود؛ اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فرد فردِ مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند. بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد غیرانتفاعی نیز هستند. بودجه این سازمان‌ها از طریق کمک‌های مردمی، سازمان‌های دولتی، توسط خود دولت یا ترکیبی از طرق مختلف تأمین می‌شود. بعضی از سازمان‌های مردم‌نهاد نیمه‌مستقل وظایف و کارهای دولتی را نیز انجام می‌دهند. اگر بخواهیم به پیشینه تشکیل این نهادها بپردازیم، باید گفت اگرچه انجمن‌های داوطلبانه شهروندان در سراسر تاریخ وجود داشته‌اند، سازمان‌های غیردولتی اغلب به همان منوال که امروزه، به‌ویژه در سطح بین‌الملل دیده می‌شوند، در دو قرن اخیر توسعه یافته‌اند. یکی از نخستین سازمان‌های اینچنینی، صلیب‌سرخ جهانی است که در سال ۱۸۶۳ تأسیس شد. عبارت «سازمان‌های غیردولتی» با تأسیس سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ که مفاد آن در ماده ۷۱ از فصل ۱۰ منشور سازمان ملل آمده است، به وجود آمد. سازمان‌های مردم‌نهاد برای رسیدن به اهداف گوناگونی فعالیت می‌کنند و معمولا در جهت پیشبرد اهداف سیاسی یا اجتماعی اعضا در حرکت هستند. به‌عنوان مثال، به بهبود وضع محیط‌زیست، تشویق گروه‌ها و مردم به رعایت حقوق بشر، بالا بردن سطح رفاه قشرها محروم و آسیب‌پذیر یا مطرح ساختن یک برنامه مشترک و دسته‌جمعی می‌توان اشاره کرد. در ادامه به بررسی سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه امدادی و مدیریت بحران می‌پردازیم که توانسته‌اند در راستای تحقق اهداف این نوع نهادها بسیاری از فعالیت‌ها را با مشارکت مردم و به شکل غیردولتی انجام دهند.
موسسه مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای ایران
حامد حقی، مدیرعامل موسسه مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای ایران در گفت‌وگو با «شهروند» درخصوص تشکیل این سازمان‌ها می‌گوید: «برخی فعالیت‌های انجام شده توسط مردم، بنا به ضرورت، خود مردم به آنها رسیدگی کردند و دولت هیچ دخالتی نداشته و نتوانسته به موضوع کاملا رسیدگی کند. اگر بخواهیم به پیشینه تشکیل سازمان‌های مردم نهاد بنگریم، می‌توان بیان کرد که مردم به شکل گروهی توانسته‌اند برای هر موضوعی ازجمله تشکیل هیأت‌های مذهبی به‌طور مستقل فعالیت کنند. این سازمان‌ها، حدود ٦٠ سال پیش در سازمان ملل متحد با عنوان (NGO) ساماندهی و با ارایه ساختار و هدفی مشخص برای این سمن‌ها، یک تعریف کلی با مفهوم سازمانی غیرانتفاعی، داوطلبانه، بدون غرض‌ورزی سیاسی، به صورت عام‌المنفعه و بدون هیچ‌گونه حمایت دولتی فعالیت‌هایی که توسط مردم احصا می‌شود را بدون دخالت دولت ساماندهی و اجرا می‌کنند. در ساختارسازی کلی که در کشور ما انجام شده، چند نهاد مسئول سازمان‌های مردم‌نهاد هستند که اصلی‌ترین آنها وزارت کشور، سازمان بهزیستی کشور، سازمان ملی جوانان سابق و نیروی انتظامی هستند که بر فعالیت سمن‌ها نظارت دارند.» او با اشاره به قوانین سازمان‌های مردم‌نهاد بیان کرد: «از جمله قوانین تعیین شده برای این سازمان‌ها که در اهداف آنها تعریف شده، اطلاع‌رسانی و ترویج فرهنگ است؛ به این معنا که به‌طور مثال، نمی‌توانند در فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی شرکت کنند. بسیاری از مسائل توسط دولت پیگیری می‌شود، اما ضعف بزرگ آن عدم مشارکت مردم است که در این مقوله، سازمان‌های مردم نهاد به دولت کمک می‌کنند. در حقیقت سمن‌ها به جز گوشزد کردن خلأ و ضعف‌های دولت، وظیفه تقویت این ضعف‌ها را نیز برعهده دارند و باید معین دولت باشند.» حقی با بیان این‌که بودجه و اعتبارات سازمان‌های مردم‌نهاد از طریق کمک‌های مردمی تأمین می‌شود، گفت: «به عنوان نمونه سمن‌ها باید عضوپذیر باشند که از این طریق می‌توانند حق عضویت سالانه از اعضا دریافت کنند و به جای این حق عضویت، خدماتی نظیر چاپ نشریه، برگزاری دوره‌های آموزشی و موارد محدود اینچنینی به اعضا ارایه می‌کنند.» مدیرعامل موسسه مقاوم‌سازی و بهسازی لرزه‌ای ایران درخصوص فعالیت‌های داوطلبانه این نهادها اظهار داشت: «بحث داوطلب محور بودن در سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار پررنگ است. به این مفهوم که هر فرد به‌طور داوطلبانه به‌عنوان یکی از اعضای اصلی آن نهاد در محقق شدن اهداف سازمان‌های مردم‌نهاد مشارکت کند. در ساختار این سازمان‌ها تعریف شده که دو یا سه سال یک‌بار، برای تعیین اعضای هیأت مدیره، داوطلبان فعال نامزد می‌شوند.» حقی در پایان تأکید کرد: «در قانون ٥ساله شهرداری تهران در شورای شهر، بندهایی مبنی بر بخش مشارکت‌های مردمی در شهرداری اشاره شده و شورای شهر، شهرداری را به بستن قراردادهای مشخصی با سازمان‌های مردم‌نهاد به منظور انجام پروژه‌هایی که پیمانکاری نیستند، همچون پروژه‌های آموزشی و مشارکتی موظف کرده است.»
لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
هلدینگ گروه کاهش خطر سوانح پس از 17 سال فعالیت موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران (رسمی از اردیبهشت 1385 و بدون مجوز از اردیبهشت 1383) و پس از گذشت 11 سال از فعالیت های بنیاد بین المللی امداد و نجات ایثار با ایجاد تفاهم و توافق بین چند شرکت و موسسه از 1401 برنامه ریزی آن صورت گرفت.