فهرست
این روزها خبر فرونشست بزرگراه ازادگان به یکی از خبرهای مرتبط با مدیریت بحران پایتخت بدل شده است. و آنچه مهم است بی توجهی به موضوع مهم فرونشست از سوی مسوولین دولت می باشد و گویی از آنجا که فرونشست بحرانی تدریجی است و در دوران مدیرتی نهایت 4 ساله مسوولین نتایج آن دیده نمی شود لذا هیچ مسوولی علاقه ندارد که به یکی از مهمترین موضوعات کلانشهر توجه کند و بودجه و اعتباری را که می تواند با آن چند پروژه افتتاح کند و نمایشی به اجرا در آورد را در موضوعاتی هزینه کند که نتایج آن در صدا و سیما قابل پخش نیست. لذا به عنوان یک سازمان مردم نهاد تلاش داریم تا با حساس سازی موضوع و انتقال این تذکر مهم به مسوولین و هر آنکس که باید بشنود و صدای ما را انتقال دهد، موضوع فرونشست را برای جامعه تشریح کنیم و اهمیت توجه به آن را بیان کنیم.
همانطور که میدانید ایران کشوری است که در معرض مخاطرات طبیعی گوناگون، سالانه حوادث و سوانح طبیعی مختلفی را تجربه می کند و از این حیث خسارات مالی بیشماری به کشور وارد می شود. اگرچه تمام این خسارات و رخدادها قابل رصد و ارزیابی می باشد اما در کنار اینگونه سوانح و رخدادهای آنی، سوانحی نیز وجود دارند که هنوز مورد توجه جدی عموم جامعه و مدیریت کلان کشور قرار نگرفتند که می توان فرونشست زمین را از این دسته قلمداد نمود.
بایستی گفت فرونشست پدیدهای است که در اثر خالی شدن آب بافتهای متراکم و لایههای زیرین سطح زمین به واسطه حفر بیش از حد ، بی رویه و غیر اصولی چاه و پمپاژ گسترده منابع آب های زیرزمینی رخ میدهد. اگرچه حفر بی رویه چاه های مجاز و غیر مجاز خود معلولی بر ناکارامدی مدیریت منابع آبی ماست که به واسطه نادرست بودن شیوههای کشاورزی و مصارف صنعتی و شهری یا بطور خلاصه مصرف نامتناسب مورد توجه قرار می گیرد اما بدون درنظر گرفتن این دلیل باید گفت افت آبهای زیرزمینی علاوه بر خشک شدن قنات ها، کاریزها و چشمه ها، حرکت لایههای آب شور به سمت منابع شیرین و تغییر کیفیت آب به شوری و تلخی را سبب شده، و در عین حال افت آب در سفرههای زیرزمینی دارای خطر نشست زمین به علت خالی شدن لایهها و خلل هاست که این نشستها علاوه بر تخریب برگشت ناپذیر منابع زیرزمینی، امکان بروز حوادث و فجایع در صورت واقع شدن در زیرسازههای حیاتی انرژی مثل پالایشگاه ها، نیروگاه ها، خطوط انتقال انرژی مثل گاز و برق، تأسیسات حمل و نقل مانند خطوط راه آهن، فرودگاه ها، پلها و جادهها و صنایع و کارخانجات را به دنبال خواهد داشت.
از طرفی هم علاوه بر تغییر در الگوی جریان های زیرزمینی و سطحی، ما با ایجاد ترک و شکاف هایی در زمین و تغییر شکل سطح زمین و سیل خیزی منطقه دچار خواهیم بود. تغییر کاربری زمین، احداث و یا بارگذاری سازه های مهندسی، زهکشی خاک های آلی و نفوذ آب شور در امتداد سواحل نیز از جمله عوامل دیگری هستند که می توانند در ایجاد پدیده فرونشست موثر باشند. شرایطی همچون فرآیندهای تکتونیکی رخداده در منطقه، بارندگی، وجود عوارض توپوگرافی، نفوذ ریزش ها و یا رواناب های اسیدی، انحلال تشکیلات سطحی و وجود لایه های نامقاوم در تشکیلات رسوبی زیرین، منجر به توسعه پدیده های فرونشستی در کشور شده اند که عدم توجه به آن می تواند خسارات غیرقابل جبرانی را در دراز مدت به کشور وارد کند.
فرونشست زمین بحرانی است که به صورت آرام و خزنده از 40 سال قبل آغاز شده است و در حال شدت گرفتن می باشد و متاسفانه هم اکنون در 200 دشت کشور و بسیاری از مناطق شهری ایران به ویژه در پایتخت اثرات آن قابل مشاهده است و این روند گسترش به گونه ای است که مثلا در بخش هایی از جنوب غربی تهران سالانه حدود 35 سانتیمتر فرونشست داریم و باید اذعان داشت که خطر فرونشست به مراتب بیش از خطر وقوع زلزله است زیرا بعد از زلزله امکان بازسازی و بازتوانی وجود دارد اما شهری که در اثر فرونشست از بین برود و آبخوانش تخلیه شود دیگر با هیچ انرژی و سرمایه گذاری بازسازی و احیا نخواهد شد.
در یک کلام بایستی گفت توجه به پدیده فرونشست یکی از مهمترین اقدامات نظام جامع مدیریت بحران کشور است و بایستی هم در برنامه های توسعه ای کشور مثل برنامه هفتم توسعه به آن توجه شود و هم در برنامه های کوتاه مدت سالیانه و با یک عزم جدی در مدیریت منابع آب و پایان بخشیدن به عوامل اصلی پدیده فرونشست، حداقل گسترش این پدیده را متوقف نمود. امیدوارم مسوولین کشوری کمی به آینده ایران نیز بیاندیشند و ” ایران را مصرف نکنیم.”
مدیر عامل موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران
لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
هلدینگ گروه کاهش خطر سوانح پس از 17 سال فعالیت موسسه مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای ایران (رسمی از اردیبهشت 1385 و بدون مجوز از اردیبهشت 1383) و پس از گذشت 11 سال از فعالیت های بنیاد بین المللی امداد و نجات ایثار با ایجاد تفاهم و توافق بین چند شرکت و موسسه از 1401 برنامه ریزی آن صورت گرفت.